تالاب انزلی در شمال استان گیلان، جزء تالاب های با ارزش جهانی ثبت شده در کنوانسیون رامسر است. آلودگی یکی از مهم ترین مسایلی است که تالاب انزلی با آن روبروست. برای بررسی وضعیت آلودگی این تالاب از بخشهای چهارگانه تالاب (آبکنار، سیاه کیشم، هندخاله و شیجان) هفت مغزه برداشته شد. مطالعات در اعماق 0، 5، 10، 20 و 50 سانتیمتری هرمغزه انجام گرفت. غلظت عناصر اصلی Al ,Ca Fe, K, Mg, Na, Mn, P, Ti و کمیاب Li, Ba, S, Sr, As, Cd, Cr, Co, Cu, Mo, Ni, Pb, V, Zn, Bi با استفاده از ICP-MS تعیین شد. تغییرات زمانی عناصر نشان داد که غلظت بیشتر فلزات سنگین از سطح به عمق کاهش می یابد. با برقراری همبستگی پیرسون بین عناصر، ارتباط عناصر و منشاء آنها مشخص شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان می دهد که در بخش آبکنار غیر از Cr،Ni ،Zn و Co بقیه فلزات سنگین منشاء انسانزاد دارند. در بخش سیاه کیشم Bi، Zn، Vو Pb در بخش هندخاله Cu وNi و در بخش شیجان V, Cr و Co دارای منشاء طبیعی هستند. مقایسه غلظت فلزات سنگین در رسوبات تالابی با رسوبات دریای خزر و میانگین جهانی نشان می دهد که غلظت فلزات سنگین در رسوبات تالابی بالاتر است. عامل غنی شدگی (EF)برای فلزات سنگین در رسوبات تالابی تعیین شد و غنی شدگی (EF) با استفاده از روش نرمالیز کردن با آلومینیم به عنوان بهترین روش، نشان داد که عنصر Zn در تمام بخشها و عناصر Pb، Bi،Cd و Ni در بیشتر بخشهای تالاب دارای غنی شدگی ضعیف هستند.

هدف از این مطالعه ارزیابی غلظت فلزات سنگین در خاک و برنج مزارع شهرستان های اهواز و باوی و شناسایی منابع فلزات سنگین است. 14 نمونه خاک و برنج جمع آوری شد. پس از آماده سازی، به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین در نمونه های خاک و برنج به ترتیب از دستگاه هایICP-MS وICP-OES استفاده شد. میانگین غلظت نقره، آرسنیک، کادمیم و آنتیموان از استاندارد پوسته بالایی بیشتر است. براساس میانگین شاخص های ارزیابی ریسک زیست محیطی بیشترین آلودگی مربوط به نقره، آرسنیک، کادمیم و آنتیموان است که بیانگر ورودی های انسانزاد به خاک کشاورزی همچون استفاده از کود های شیمیایی و آفت کش ها در منطقه مورد مطالعه، می باشد. فلزات کروم، آهن، سرب، نیکل و وانادیم دارای منشا طبیعی، آنتیموان و کادمیم دارای منشا انسانزاد، آرسنیک و مولیبدن هم دارای منشا طبیعی و انسانی می باشند و نقره دارای منشا انسانزاد است. . احتمال خطر سلامتی ناشی از سرب و آرسنیک با مصرف برنج در منطقه وجود دارد. بیشترین میانگین غلظت فلزات در نمونه های برنج مربوط به سرب و کمترین مربوط به وانادیم است. سرب نمونه های برنج از استاندارد WHO مقادیر بیشتری را نشان داد و آرسنیک نیز نزدیک به مقدار استاندارد WHOاست. میزان خطر غیرسرطانی در بزرگسالان و کودکان برای آرسنیک و سرب خطر متوسط است.

این مطالعه به بررسی اندازه، نوع و منابع میکروپلاستیک (MPs) در رسوبات سطحی ساحلی و دریا جمع آوری شده از منطقه ساحلی جنوب دریای خزر، استان مازندران شهرهای ساری و بابلسر می پردازد. در مجموع 12 نمونه رسوب در سال 1401 برای شناسایی MP با استفاده از استریومیکروسگوپ مورد مطالعه قرار گرفت. ترکیبات پلیمری آنها با استفاده از طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه بازتاب کل ضعیف (ATR-FTIR) مشخص شد. نتایج نشان داد که بابلسر، فاصله 5 متر از ساحل با 15/165 ± 660 قطعه در یک کیلوگرم از رسوبات خشک بیشترین فراوانی میکروپلاستیک و ایستگاه ساری، فاصله 500 متر با 33/81 ± 220 قطعه در کیلوگرم کمترین فراوانی را داشت. میانگین میکروپلاستیک های مشاهده شده در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه 33/161 ± 66/406 بود. بیشترین فراوانی را میکروپلاستیک های رشته ای (%33/80) و کمترین فراوانی را فیلم ها (28/3 %) داشتند. نتایج نشان داد که گروه 3000-1000 میکرومتر با 34/39 % بیشترین فراوانی را داشتند، در حالی که گروه 200˂ با 10/4 % کمترین فراوانی را داشتند. رنگ های سیاه-طوسی با 82/50 % بیشترین و رنگ زرد با 28/3 % کمترین فراوانی را داشتند. ترکیب پلیمری میکروپلاستیک ها عمدتاً پلی اتیلن ترفتالات (PET، 30٪)، پلی استایرن (PS، 20٪)، پلی آمید (PA، 20٪) و پلی پروپیلن (PP، 15٪) است. نتیجه می گیریم که میکروپلاستیک در رسوبات ساحلی منبع پیچیده ای دارد که بیشتر از توریسم، فاضلاب و بسته بندی مشتق شده است.

دراین مطالعه روشهای آماری مختلف (همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی و زمین آمار) برای تعیین همبستگی بین عناصر و منشا آلودگی رسوبات و تغییرات مکانی فلزات سنگین در بخشهای مختلف تالاب مورد استفاده قرار گرفت. در طی مطالعه غلظت عناصراصلی و فلزات سنگین  (Al, Fe, K, Mg, Mn, Ti, S, P, Na, Ca, Sr Ba, As, Bi, Cd, Co, Cr, Cu, Mo, V, Ni, Pb, Zn)در رسوبات 18 نقطه از تالاب و رودخانه منتهی به آن اندازه گیری شد. نتایج تحلیل عاملی و همبستگی پیرسون نشان داد که نیکل دارای منشا مشترک انسانزاد و طبیعی است در حالیکه As ,Bi ,Cd ,Co ,Cr ,Cu ,Mo ,Pb ,Zn ,V فقط منشا انسانزاد دارند. برای درونیابی و بررسی تغییرات مکانی داده های فلزات سنگین از روش کریجینگ معمولی استفاده شد. ابتدا نرمالیته داده ها با استفاده از آزمون کولموگرف - اسمیرنف بررسی شد و پس از رسم سمی واریوگرام برای هر یک ازفلزات سنگین، مدلهای مختلف مدور، کروی، نمایی وگوسی به واریوگرامها برازش داده شد. برای اعتبارسنجی و انتخاب بهترین مدل پارامتر RMS بدست آمده از Cross-Validation مورد استفاده قرار گرفت. بهترین مدل برازش شده برای فلزات سنگین برای عناصر As Cu و Pb نمایی و برای Zn ,Cd و Ni مدور می باشد. نتایج حاصله حاکی از دقت بالای تخمین کریجینگ برای عناصر Cu, Ni, AS و Pb می باشد. نقشه پهنه بندی آلودگی تولید شده توسط نتایج کریجینگ و GIS نشان داد که بخشهای هندخاله و شیجان آلوده ترین و سیاه کیشم غیرآلوده ترین بخش تالابند.

تحقیق حاضر با هدف تعیین غلظت و آلودگی عناصر آرسنیک، کروم، نیکل، مس، روی و سرب در خاک ها و گیاهان اطراف منطقه معدنی فرومد انجام شده است. منطقه مورد مطالعه در داخل زون افیولیتی شرق ایران قرار گرفته و در آن فعالیت های معدنکاری کرومیت به شکل گسترده از اواخر دهه 40 شمسی آغاز گردیده است. برای این منظور، از منطقه مورد نظر به صورت تصادفی 15 نمونه خاک سطحی و 5 گونه گیاه غالب برداشت گردید و غلظت کل فلزات در آن­ها به همراه پارامترهای فیزیکوشیمیایی نمونه های خاک با کمک روش های استاندارد اندازه گیری گردید. بر اساس نتایج به دست آمده میانگین غلظت آرسنیک، کروم، نیکل، مس، روی و سرب در خاک های منطقه به ترتیب 90/9، 5/1182، 75/697، 10/32، 73/60 و 51/6 میلی­گرم بر کیلوگرم است. حداکثر غلظت کروم، نیکل و آرسنیک در محدوده معدنکاری و در نزدیکی توده های باطله معدنی مشاهده شد. همچنین بر اساس شاخص­های ژئوشیمیایی محاسبه شده (ضریب غنی شدگی، زمین انباشت و شاخص بار آلودگی) خاک های منطقه معدنی فرومد از نظر کروم و نیکل آلودگی بسیار و شدید نشان می دهند. بر اساس نتایج روش های آماری چندمتغیره (همبستگی و تحلیل مؤلفه اصلی)، فلزات کروم، نیکل، آرسنیک و تا حدی مس دارای منشاء عمدتاً انسانزاد هستند. تعیین سهم منابع انسانزاد به زمین­زاد نیز به طور تقریبی نشان داد که بیش از 70 % غلظت نیکل وکروم، 67 % غلظت آرسنیک و 53 % غلظت مس از منابع انسان­زاد هستند. مقایسه میانگین غلظت فلزات سنگین در نمونه­های گیاه با محدوده سمّی آن­ها نیز نشان داد که کروم در محدوده بی­خطر، فلزات آرسنیک و سرب در محدوده نرمال، مس و روی در محدوده سمّی و در نهایت فلز نیکل فراتر از محدوده سمّی قرار می گیرند. در نهایت بر اساس ضرایب بیوشیمیایی (ضرایب انتقال و تمرکز زیستی) می توان گیاه درمنه دشتی را به عنوان یک گونه مناسب برای پاک سازی خاک های آلوده به نیکل در نظر گرفت.

سابقه و هدف: ملخ مراکشی (maroccanus Dociostaurus) یکی از گونه های مهم ملخ است که هر ساله سطح گسترده ای از مراتع استان گلستان را آلوده می کند و مبارزه با آن همواره یکی از اولویت های اصلی کارشناسان حفظ نباتات این استان می باشد. تاکنون مطالعه مدونی در مورد تعیین شدت هجوم ملخ مراکشی در استان گلستان انجام نشده و در بسیاری از موارد، انبوهی ملخ در واحد سطح به عنوان تنها شاخص و معیار آلودگی برای مبارزه با این ملخ، مورد استفاده قرار گرفته است.مواد و روش ها: این پژوهش از سال 1399 تا 1401 برای تعیین شدت آلودگی این ملخ در مراتع شمالی استان گلستان انجام شد. بدین منظور مکان های آلوده به ملخ، تراکم ملخ در واحد سطح و تناوب حضور ملخ در سال های مختلف وقوع در مناطق مختلف درگیر با ملخ مراکشی تعیین شدند. به منظور مطالعه مکان یابی و تراکم ملخ مراکشی، ضمن بازدید از مناطق مورد هجوم این ملخ در مراتع شمال استان با استفاده از نقشه رقومی چاپ شده (شامل تلفیق نقشه های توپوگرافی و سامان های عرفی مراتع استان گلستان)، از طریق مراجعه به 200 نفر از کارشناسان، دیده بانان، دامداران و کشاورزان، عشایر، افراد سم پاش، مطلع و خبره در منطقه دارای آلودگی ملخ، که به طور فعال و میدانی در موضوع مبارزه با ملخ در سال های مختلف شرکت داشتند، محدوده پراکنش و تعداد سال های وقوع هجوم ملخ (در هریک از مناطق) تعیین شد. افراد مصاحبه شونده، همچنین ارزیابی خود از تراکم ملخ در واحد سطح را در همان مناطق به صورت کیفی- رتبه ای (طیف لیکرت 3 درجه ای کم، متوسط و زیاد) برای هریک از سال ها در محدوده بین سال های 1385 تا 1401 تعیین کردند. اطلاعات حاصل از تعداد سال های وقوع ملخ و تراکم آن (تراکم های کم، متوسط و زیاد) برای 160 منطقه، ثبت شد. جهت تطبیق  کنترل صحت اطلاعات، همزمان از 164 نقطه ثبت شده با دستگاه GPS (سیستم موقعیت یاب جهانی) توسط کارشناسان حفظ نباتات استان و همچنین 840 نقطه ثبت شده در هنگام بازدیدهای میدانی، استفاده گردید.نتایج و یافته ها: با استفاده از اطلاعات به دست آمده از مصاحبه با افراد خبره محلی و دانش بومی، طیف نگار پراکنش زمانی- مکانی آلودگی ملخ با استفاده از ترکیب توأم متغیرهای تراکم (تعداد ملخ در واحد سطح)، تناوب (تعداد سال های وقوع) و گستره مکانی شدت آلودگی ملخ در مراتع شمالی استان گلستان تعیین شد. طبق طیف نگار شدت آلودگی ترسیم شده، 5 دوره زمانی مختلف شامل دوره اول (محدوده بین سال های 1385-1389 تا سال 1391)، دوره دوم (سال های 92، 93 و 94)، دوره سوم (سال های 95، 96 و 97)، دوره چهارم (سال های 98 و 99) و دوره پنجم (سال های 1400 و 1401)، برای تناوب شدت آلودگی ملخ در نواحی درگیر با ملخ مراکشی در منطقه مورد مطالعه، مشخص گردید. همچنین، طبق اطلاعات حاصل از این طیف نگار در نرم افزار GIS، نقشه شدت آلودگی برای هر دوره زمانی، برای مراتع شمال استان گلستان تهیه شد. بر اساس این نتایج، شدت آلودگی ملخ مراکشی در استان، در دوره های دوم و چهارم، نسبت به بقیه دوره­ها، بیشتر و دوره پنجم، کمتر از دوره­های دیگر بوده است اما ظهور مناطق جدید آلوده به ملخ مراکشی در مناطقی از شهرستان های گمیشان، بندرترکمن و مینودشت در دوره پنجم ملاحظه می شود.نتیجه گیری: مطالعه نقشه های شدت آلودگی ملخ مراکشی، می تواند مناطق دارای شدت آلودگی زیاد در هر دوره هجوم و مناطق نوظهور این ملخ را مورد توجه مدیران این بخش، قرار دهد. همچنین تحلیل طیف نگار تهیه شده می تواند به پژوهشگران و دست اندرکاران مبارزه با ملخ کمک کند که علل تغییرات شدت طغیان ملخ در زمان ها و مکان های مختلف را بررسی کنند و نتایج حاصل از آن را در مدیریت مبارزه با ملخ مورد استفاده قرار دهند.

در این پژوهش غلظت و توزیع فلزات سنگین در سطح و عمق رسوبات ساحلی و دریایی خلیج گواتر برای تعیین آلودگی طبیعی و انسانزاد بررسی شد. برای این منظور 17 نمونه رسوب سطحی و 5 مغزه رسوبی برداشته، و با عیار طبیعی منطقه مقایسه شد. نتایج توزیع سطحی فلزات نشان می دهد که بیشترین غلظت فلزات مس و روی، سرب، و نیکل به ترتیب در اسکله پسابندر، ساحل ماسه ای پسابندر، و پهنه های گلی جنگل حرا مشاهده می شود. ضرایب همبستگی بیانگر همبستگی بالای آهن و کسر رس اندازه با فلزات بالقوه سمناک، مانند مس، سرب، روی، و نیکل است. همچنین، توزیع عمقی فلزات در مغزه های رسوبی نشان می دهد که در 60 درصد مغزه ها، فلز سرب غنی شدگی سطحی، و در همه مغزه ها فلزات نیکل و کبالت غنی شدگی عمقی دارند. محاسبه ضرایب زمین انباشت بیانگر این است که عناصر روی و مس در اسکله پسابندر آلودگی شدید دارند. همچنین، محاسبه شاخص بار آلودگی، و مجموع ریسک های بالقوه بوم شناختی نشان می دهد که بالاترین مقدار PLI و RI مربوط به اسکله پسابندر است. به نظر می رسد که تراکم تردد، و تعمیر و نگهداری شناورهای کوچک و بزرگ دریایی، به ویژه در دو ناحیه اسکله پسابندر، و حاشیه جنگل حرا، و همچنین هوازدگی واحدهای افیولیتی و آمیزه های رنگین مکران، دو عامل اصلی انباشت فلزات سنگین، در خلیج گواتر است.

غلظت عناصر جزئی آرسنیک، کبالت، کروم، مس، مولیبدن، نیکل، سرب، وانادیم و روی در 160 نمونه خاک منطقه هشتگرد مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین غلظت عناصر جزئی نمونه های خاک کشاورزی و غیرکشاورزی با مقادیر میانگین جهانی خاک های غیرآلوده نشان می دهد که آرسنیک، کبالت، مس، نیکل، وانادیم و روی مقادیر بالاتری نسبت به میانگین جهانی دارند. نتایج فاکتور آلودگی (CF) نشان داد که عناصر آرسنیک، کبالت، نیکل، روی و وانادیم آلودگی متوسط و مس آلودگی قابل توجه برای خاک های کشاورزی و غیرکشاورزی دارند. محاسبه درجه آلودگی اصلاح شده ( mCd) برای نمونه های خاک منطقه هشتگرد، درجه پایین آلودگی کل را نشان می دهد. محاسبه فاکتور غنی شدگی (EF) بر اساس مقدار میانگین زمینه نشان داد که عناصر مس، روی، سرب و وانادیم در خاک های کشاورزی و عناصر کروم و روی در خاک های غیرکشاورزی غنی شدگی دارند. تحلیل مولفه اصلی (PCA) برای ارزیابی منشاء و ارتباط عناصر مورد استفاده قرار گرفته است. ارتباط بسارخوب و قوی عناصر کبالت، آهن، نیکل و کروم در خاک های کشاورزی و عناصر مس، وانادیم، کبالت، آهن، روی و نیکل در خاک های غیرکشاورزی بیان کننده نقش مهم فرایندهای سنگ شناختی و خاکزاد در کنترل غلظت این عناصر است. عناصر مس، وانادیم و روی در خاک های کشاورزی رفتار شبیه غیروابسته را درون گروه ها و مولفه ها دارند، که نشان دهنده منشاءهای زمین زاد و انسانزاد این عناصر است. رفتارهای متغیر سرب و آرسنیک احتمالا نشان دهنده منشاءهای متفاوت این دو عنصر است. بطورکلی نتایج نشان می دهد که آلودگی خاک به عنوان یک تهدید در منطقه نیست اما با در نظر گرفتن صنعتی شدن، فعالیت های کشاورزی و توسعه شهرنشینی در ناحیه هشتگرد خاک های منطقه نیازمند پایش بیشتر برای آلودگی عناصر جزئی در آینده خواهد بود.